Veel zorgen en klachten over industriële 'big five': Eindhovense wijk Het Ven wil duidelijkheid (2024)

© Diana Kretschmann

Onderzoek

In het hele huis van Diana Kretschmann in de Eindhovense wijk Het Ven staan luchtfilters. Haar man en dochter hebben astma en met de filters wil het gezin de lucht in huis zo schoon mogelijk houden.

Filters vol stof

De filters worden door Kretschman iedere twee weken ontdaan van een flinke laag stof. De grootste bron daarvoor is volgens Kretschmann het nabijgelegen industrieterrein De Hurk, waar ze de rookpluimen dagelijks vanuit de schoorstenen van zware industrie ziet ontsnappen.

RTL Nieuws onderzoekt gezondheid bij zware industrie

Dit verhaal maakt deel uit van een groot onderzoek van RTL Nieuws naar gezondheid in de buurt van zware industrie. Daarvoor zijn onder andere zorgkosten geanalyseerd, waaruit blijkt dat deze in dit gebied jaarlijks per inwoner 139 euro hoger zijn dan gemiddeld. Daarmee is geen bewijs geleverd dat die hogere zorgkosten het gevolg zijn van activiteiten van bedrijven. Een reeks experts en instanties doet naar aanleiding van de bevindingen van RTL Nieuws wel een oproep om dit te onderzoeken. Lees hier meer.

Meer longkanker

Het Ven ligt in postcodegebied 565, waar ook De Hurk en enkele andere omliggende wijken onder vallen. Uit een analyse van RTL Nieuws blijkt dat de zorgkosten er 8 procent hoger zijn dan gemiddeld. In de afgelopen tien jaar ging het per persoon om 139 euro aan extra zorgkosten.

En uit de Kankeratlas van het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) blijkt dat er inderdaad bovengemiddeld vaak kanker voorkomt in het postcodegebied. Het gaat om 4 procent meer, waarvan het IKNL zegt dat 'er voldoende zekerheid is dat dit gebied daadwerkelijk afwijkt'. Longkanker komt er zelfs 19 procent vaker voor dan gemiddeld.

Dat wil overigens niet zeggen dat de verschillen in zorgkosten en voorkomen van kanker te verklaren zijn door de activiteiten van industrie. Daarvoor is meer onderzoek nodig. "Maar ik schrik hier wel van", reageert Kretschmann. "We roepen al jaren: overheid bescherm ons. Maar zo'n onderzoek is er nog nooit gekomen."

Big five

De klachten van omwonenden zijn met name geur, stof en geluid. Ze gaan voornamelijk over vijf bedrijven op De Hurk. "We noemen ze hier the big five", zegt Kretschmann.

Een diervoederfabriek zorgt voor geurhinder, een betonmortelfabriek en metaalrecyclingbedrijf voor geluidsoverlast, volgens de omwonenden. En bij een bedrijf dat elektronica recyclet, brak in korte tijd vier keer een brand uit, waarbij rookwolken over 't Ven trokken en inwoners binnen moesten blijven en ramen en deuren moesten sluiten.

Veruit de meeste klachten gaan over de asfaltfabriek, waarvan metingen door de omgevingsdienst al meerdere keren uitwezen dat er teveel kankerverwekkende stoffen als benzeen en PAK's worden uitgestoten.

"Je zou kunnen stellen dat de bedrijven hier zorgen voor sociale cohesie", stelt Kretschmann ietwat cynisch. "Maar de aanleiding is niet heel positief. Bij de branden kwamen we er bijvoorbeeld achter dat de veiligheidsprotocollen in de praktijk niet goed werken, bijvoorbeeld als het gaat om evacuatieplekken."

Omwonenden startten kort na de branden een petitie die honderden keren werd ondertekend en er werd een actiegroep gevormd. De actiegroep boekt regelmatig succesjes, zo werd hun bezwaar tegen een nieuwe milieuvergunning voor de asfaltfabriek ontvankelijk verklaard.

'Uitfaseren zware industrie'

Ook in de lokale politiek lijkt het tij te keren. In maart schreef het college van Burgemeester en Wethouders in een brief voor het eerst dat het de zware overlastgevende industrie op De Hurk 'uit wil faseren'. En onlangs omarmde wethouder Stijn Steenbakkers een voorstel van vier raadsfracties voor het oprichten van een fonds waarmee 'de meest vervuilende en overlastgevende' industrie kan worden ingeperkt.

Het fonds moet volgens initiatiefnemer Eva de Bruijn (GroenLinks) bekostigd worden uit inkomsten die de gemeente krijgt via de uitbreiding van chipmachinefabrikant ASML. "We willen dat inwoners en werknemers geen overlast ervaren en vieze lucht inademen van oude fabrieken. Er is niet voor alles plek in onze stad, dus moeten we kiezen. De komst van ASML betekent voor ons dus ook een eind aan de vervuilende industrie. Wij kiezen voor kennis en chips, in plaats van voor asfalt en veevoer."

Omwonende Kretschmann: "Dat zijn natuurlijk berichten waar we blij van worden, maar ja, hoe lang gaat dat duren? Gaan wij dat nog meemaken? Want ondertussen blijft de overlast opstapelen. We zien het, we ruiken het en we weten van de overschrijdingen. En dan heb je ook nog de zaken die je niet ziet en ruikt. Dat blijft spannend."

Reacties bedrijven

RTL Nieuws vroeg de vijf bedrijven, waarvan omwonenden zeggen de meeste overlast te ervaren, om een reactie op de signalen van hoge zorgkosten, klachten en zorgen van omwonenden en de brief van burgemeester en wethouders.

Meer weten?

• 145 euro meer kwijt aan zorg bij zware industrie in de buurt: grote bezorgdheid bij experts
• Lees hier hoe RTL Nieuws de analyse naar zorgkosten heeft uitgevoerd (pdf)

Naast de analyse naar zorgkosten en contact met omwonenden en bedrijven heeft RTL Nieuws voor elk van de dertien onderzochte gebieden ook gekeken naar andere opvallende zaken, zoals overtredingen en eerder (gezondheids)onderzoek. Lees via onderstaande links meer over een aantal onderzochte gebieden en ook reacties van bedrijven.

• In Geleen kijkt niemand meer op van alarm op Chemelot, maar de zorgen zijn er niet minder om
• Zorgkosten bij chemiepark Delfzijl 315 euro hoger dan gemiddeld: meer kwijt dan bij Tata Steel
• PFAS, stof en zware metalen in Zeeuwse Kanaalzone: inwoners willen onderzoek naar effect op gezondheid
• Rotterdammers bij havengebied 158 euro meer kwijt aan zorg
• 274 euro meer kwijt aan zorg in Veendam; zorgen om zoutwinner Nedmag
• Jaarlijks 113 euro meer krijt aan zorg in Deventer; buurt vreest voor schadelijke walmen van asfaltfabriek
• Zorgkosten in Dordrecht tientjes hoger dan gemiddeld; stress om moedermelk
• Hoesten, proesten en prikkelende ogen: Steenwijkers klagen steen en been over 'slechte buurman'
• Groningers 67 euro meer kwijt aan zorgkosten; zorgen om uitstoot producent dakbedekking

Lees meer over